زیبایی شناسی فضای شهری

نیاز به زیبایی شهری

فضای شهری، مکانی برای حضور شهروندان و زندگی اجتماعی آن ها تعریف می گردد که معنا و مفهوم خود را از ترکیب ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، تاریخی و معیارهای زیبایی شناسی افراد جامعه کسب می نمایند. در زیبا سازی فضای شهری دو نکته مهم وجود دارد: اول، ایجاد زیبایی در شهر و دوم، رفع تمام عناصری که موجب بد منظر شدن و نا زیبایی شهر می گردد. بر طبق عقیده بساری از کارشناسان، مورد دوم مهمتر است زیرا با تحقق آن، عامل اول نیز می تواند رخ دهد.

گفته می شود نیاز به زیبایی، از ناشناخته ترین نیازها می باشد. آبراهام مازلو (روانشناس آمریکایی) در این مورد می گوید: این نیاز در بعضی افراد وجود دارد. این گونه افراد با دیدن زشتی (به طریقی خاص) بیمار می شوند و با قرار گرفتن در محیطی زیبا بهبود می یابند این حالت تقریباً به طور عام در کودکان سالم دیده می شود.

عوامل تاثیر گذار بر زیبایی شهر:

عوامل زیر در خصوص ایجاد و شکل گیری یک شهر زیبا تاثیرگذار هستند:

فضای سبز و جلوگیری از آلودگی

فرم شهر یا محیط شهر: فضای شهری حاوی اطلاعات مختلف می باشد و تمامی این اطلاعات در مجموع به «فرم شهر» معروف هستند. فرم شهر به «کلیه عناصر محیطی گویند که به طور بالقوه، انسان می تواند در ارتباط با آن قرار بگیرد». گفتنی است عناصر تشکیل دهنده فرم شهر، می تواند به صورت مادی و یا غیر مادی باشد. از همین رو، کلیه جنبه های اقتصادی، اجتماعی، عملکردی، ارتباطی و کالبدی یک محیط یا شهر را شامل می شود.

منظر شهری: گرچه منظر شهری هیچ وقت کامل نیست، اما چیدمان و کنار هم گذاری مناسب اجزای سازنده آن مثل ساختمان ها، خیابان ها و غیره باعث سرزندگی، تحرک و جنب و جوش در ساکنین شهر می شود. به طور کلی عوامل تشکیل دهنده منظر شهری عبارتند از: جداره ها، کف، مبلمان شهری.

خصوصیات مکان های زیبای شهری:

در کل می توان گفت از منظر شهروندان، مهم ترین خصوصیات مکان های زیبا و مطلوب شهری عبارتند از: انعطاف پذیری، خاطره انگیزی، ایمنی، سر زندگی، خودمانی بودن فضا، خوانایی و … که در اینجا برخی را شرح می دهیم.

انواع مبلمان شهری

ایمنی: از آنجایی که در خیابان های شهری سواره و پیاده، هردو مجاز به حرکت در مسیرهای خود به صورت دائمی هستند، ایمنی افراد پیاده و سواره بسیار مهم دارد.

سر زندگی: حضور قوی و مداوم افراد، تنوع افراد، رفتارها، کاربری ها و فعالیت ها می تواند موجب تقویت سرزندگی شود. بسیاری از فضای شهری می توانند شادابی را در تمام شهر به جریان بیاندازند.

خودمانی بودن فضا: وقتی فضایی خودمانی باشد، فرد احساس می کند که می تواند در تغییر و ساماندهی آن دخل و تصرف داشته باشد.

خوانایی: به طور ساده و خلاصه می توان گفت «خوانایی» یعنی اینکه شهر به گونه ای باشد که برای همه شهروندان قابل فهم و درک باشد و ساکنین شهر در آن احساس سرگشتگی و حیرانی نداشته باشند.

نتیجه گیری:

زیبایی شهر یا ایجاد احساس زیبایی شهر در ذهن شهروند، منوط به نوع ارتباط و آگاهی شهروند از فضای شهری می باشد. این ارتباط می تواند در فرد به تدریج و از طریق ایجاد خاطرات فردی یا جمعی در فضای شهری رخ دهد. زمانی که در افراد حس تعلق به فضا شکل می گیرد، فضای شهری دارای زیبایی ذاتی می گردند. تا هنگامی که نگرش به شهر و فرهنگ نهادینه نشده و از حالت قانون مدون به عرف های جاری میان مردم تبدیل نگردد، تحقق این امر چندان موفق نخواهد بود. در این راستا توجه شهرداری ها، سازمان های نظام مهندسی، وزارت مسکن و دیگر ارگان های موثر در زیباسازی شهری ضروری است.

هویت مبلمان شهری

همچنین آموزش های مردمی، تبلیغ فرهنگ خودی و پرهیز از تبلیغ فرهنگ بیگانه، توسعه تولیدات بومی به لحاظ کمی و کیفی، ضرورت توجه دانشکده های معماری و شهر سازی، مشارکت مردمی، در زیبا سازی شهری معاصر ایران مفید خواهد بود.